ปัญหาโครงสร้างที่ไม่ควรมองข้าม! เสา–ตอม่อเยื้องศูนย์ และแนวทางการแก้ไข

ในงานก่อสร้างอาคารทุกชนิด เสา และ ตอม่อ ถือเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้โครงสร้างมั่นคงแข็งแรงและปลอดภัย เสาทำหน้าที่รับน้ำหนักจากคาน พื้น และหลังคา ก่อนจะถ่ายลงมายังตอม่อ ส่วนตอม่อทำหน้าที่กระจายน้ำหนักที่เสานำลงมาไปสู่ฐานรากให้สมดุลและมั่นคง หากเปรียบเทียบง่าย ๆ เสาเปรียบเสมือนกระดูกสันหลังที่แบกรับร่างกาย ส่วนตอม่อคือข้อเชื่อมต่อกับแผ่นดินที่รองรับทุกแรงกดดัน

แต่!!! เมื่อเจอกรณี เสาชั้น 1 และตอม่อเยื้องศูนย์ (Column–Footing Misalignment) คำถามจึงเกิดขึ้นว่า “ใครกันแน่ที่ผิด? เสาหรือตอม่อ?” โดยถือว่าเป็นปัญหาสำคัญที่ต้องแก้ไขอย่างระมัดระวัง เพราะจะส่งผลโดยตรงต่อการถ่ายน้ำหนักและเสถียรภาพของโครงสร้าง

เข้าใจหน้าที่ของเสาและตอม่อ ก่อนตรวจโครงสร้างอาคาร

• เสา (Column) ทำหน้าที่รับน้ำหนักจากคาน พื้น และหลังคา แล้วถ่ายแรงลงมายังตอม่อ
• ตอม่อ (Footing) เป็นฐานที่กระจายน้ำหนักจากเสาลงสู่ฐานรากให้มั่นคง

ถ้าเปรียบเทียบกับร่างกายมนุษย์ “เสา” ก็เปรียบเสมือนกระดูกสันหลัง ส่วน “ตอม่อ” คือข้อเท้าที่รับน้ำหนักทั้งหมดของร่างกาย ดังนั้นหากจุดเชื่อมระหว่างกันผิดตำแหน่งเพียงไม่กี่เซนติเมตร ก็อาจส่งผลต่อความมั่นคงของทั้งอาคารได้

สาเหตุของปัญหาเสา–ตอม่อเยื้องศูนย์ ที่พบบ่อยในงานก่อสร้าง

1. งานก่อสร้างควบคุมตำแหน่งเสาไม่ดี ตั้งเสาเบี้ยวจากตำแหน่งในแบบ
2. งานหล่อฐานราก (ตอม่อ/Footing) ผิดพลาด ไม่ตรงกับกริดไลน์
3. การเปลี่ยนแปลงแบบภายหลังโดยไม่แก้ไข Shop drawing

แนวทางการตรวจสอบและซ่อมแซมโครงสร้าง เมื่อพบเสา–ตอม่อเยื้องศูนย์

ก่อนดำเนินการแก้ไข จำเป็นต้อง ตรวจสอบขอบเขตการเยื้องศูนย์ อย่างละเอียด โดยวิศวกรหรือผู้ตรวจสอบอาคารจะทำการ

• วัดระยะจริงระหว่างเสาและตอม่อ
• เปรียบเทียบกับมาตรฐาน เช่น มยผ.1101 หรือ ACI 318
• พิจารณาความปลอดภัยด้าน Cover และ Edge Distance

จากนั้นจึงแบ่งแนวทางซ่อมแซมตามระดับความรุนแรง

กรณีเยื้องเล็กน้อย (ไม่เกิน ~5 ซม. และยังอยู่ในระยะ cover/edge)

1. สามารถเสริมเหล็กปลอก (Stirrups/Additional confinement)
2. เทคอนกรีตเสริมด้านข้างเพื่อเพิ่มพื้นที่รับน้ำหนัก
3. ใช้ Grout / Non-shrink mortar เติมแก้ตำแหน่ง

กรณีเยื้องปานกลาง (~5–15 ซม.)

1. อาจต้อง ขยายตอม่อด้านที่เสาเบี้ยว โดยเสริมเหล็กเจาะเสียบ Dowel bar เชื่อมกับตอม่อเดิม
2. เสริมเหล็กรับแรงเฉือนรอบเสา
3. เทคอนกรีตเสริม (Enlarged footing) เพื่อให้แนวศูนย์กลางเสาอยู่ในช่วงที่รับได้

กรณีเยื้องมาก (>15 ซม. หรือเกิน 1/4 ความกว้างเสา)

1. ต้องทำการวิเคราะห์โครงสร้างใหม่ โดยวิศวกรออกแบบ ว่าตอม่อและเสาสามารถถ่ายแรงได้ปลอดภัยหรือไม่
2. อาจจำเป็นต้องรื้อและก่อสร้างใหม่ (ถ้าไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการเสริมตอม่อ)
3. ออกแบบ คานรับน้ำหนัก (Strap beam / Tie beam) เชื่อมไปยังตอม่อข้างเคียง เพื่อลดแรงเยื้องศูนย์

ใครกันแน่ที่ผิด? เสาหรือตอม่อ?

สุดท้ายแล้ว คำถามที่ว่า “ใครกันแน่ที่ผิด ระหว่างเสากับตอม่อ?” ในทางวิศวกรรม คำถามนี้อาจไม่สำคัญเท่าการหาสาเหตุที่แท้จริง เพราะ “เสา” และ “ตอม่อ” ถูกออกแบบให้ทำงานร่วมกัน การเยื้องศูนย์มักไม่ได้เกิดจากส่วนใดส่วนหนึ่ง แต่เกิดจาก “การละเลยรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ระหว่างการก่อสร้าง”

ดังนั้น การมีระบบ ตรวจสอบอาคาร ที่รัดกุม และการ คุมงานก่อสร้าง โดยวิศวกรที่ชำนาญ จึงเป็นทางออกที่ดีที่สุดในการป้องกันไม่ให้ปัญหาเชิงโครงสร้างเหล่านี้เกิดขึ้นตั้งแต่แรก

สรุปตรวจโครงสร้างและซ่อมแซมอย่างไรให้ปลอดภัยในระยะยาว

• ตรวจสอบตำแหน่งเสาและตอม่อทุกครั้งก่อนเทคอนกรีต
• ให้ผู้เชี่ยวชาญด้าน ตรวจโครงสร้างอาคาร หรือ ผู้ตรวจสอบอาคาร เข้าตรวจทุกขั้นตอน
• หากพบความผิดพลาด ให้รีบดำเนินการ ซ่อมโครงสร้าง โดยวิศวกรออกแบบ
• จัดทำบันทึกการแก้ไขและถ่ายภาพประกอบ เพื่อควบคุมคุณภาพ

เพราะในงานก่อสร้าง “ความละเอียดเล็ก ๆ” อาจเป็นสิ่งที่แยกระหว่าง “อาคารที่มั่นคง” กับ “อาคารที่มีปัญหา”

หากคุณกำลังเผชิญปัญหาโครงสร้าง เช่น เสา–ตอม่อเยื้องศูนย์, อาคารทรุด, หรือกำลังมองหา ผู้ตรวจสอบอาคาร ที่สามารถให้คำปรึกษาเรื่อง ตรวจโครงสร้าง และ ซ่อมโครงสร้าง ได้อย่างครบวงจรN.S. PLUS ENGINEERING คือพันธมิตรที่คุณไว้วางใจได้ ด้วยทีม วิศวกรผู้เชี่ยวชาญ ที่มีประสบการณ์ตรงในงานตรวจสอบและซ่อมแซมอาคาร พร้อมเครื่องมือวัดและอุปกรณ์มาตรฐานระดับวิศวกรรม

สนใจติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่
Website : https://www.nsplusengineering.com
โทร : 086-307-5103, 085-114-3733
Facebook : nsplusengineering
Line : @nsplus
Email : info.nsplus@gmail.com