ทำไมเสา-คานถึงระเบิด? ปัญหาที่ไม่ควรมองข้ามในโครงสร้างอาคาร

เสาและคานเป็นองค์ประกอบหลักของโครงสร้างอาคาร มีหน้าที่รับน้ำหนักและถ่ายเทแรงไปสู่ฐานราก หากเกิดความเสียหายกับองค์ประกอบเหล่านี้ ย่อมส่งผลกระทบโดยตรงต่อความมั่นคงของอาคาร ปรากฏการณ์ที่มักพบในภาคสนาม คือ “เสา-คานระเบิด” หรือ “ระเบิดคอนกรีต” ยังไม่ต้องตกใจจนเกินไป!!! คำว่าระเบิดนี้ไม่ใช่ความหมายแบบระเบิดทั่วไปที่หลายคนเข้าใจกัน แต่เป็นพฤติกรรมหนึ่งของโครงสร้างอาคาร หมายถึงการที่ผิวคอนกรีตกะเทาะออกหรือเกิดการแตกหลุดจากโครงสร้างอย่างรุนแรง บางกรณีอาจมองเห็นเหล็กเสริมภายในที่โผล่ออกมาอย่างชัดเจน 

สาเหตุของการที่เสา-คานระเบิดในโครงสร้างอาคาร

1. การกัดกร่อนของเหล็กเสริม (Steel Reinforcement Corrosion)
   เมื่อเหล็กเสริมภายในคอนกรีตเกิดสนิม จะมีการขยายตัวของปริมาตร ทำให้แรงดันจากภายในดันผิวคอนกรีตจนแตกร้าวหรือหลุดล่อนในที่สุด ปัจจัยที่เร่งกระบวนการนี้คือความชื้น อากาศที่มีคลอไรด์ และการแตกร้าวของผิวคอนกรีต
   
   
2. การหดตัวของคอนกรีต (Shrinkage Cracks)
   หลังจากคอนกรีตแข็งตัว จะเกิดการหดตัวจากการสูญเสียน้ำ (Drying Shrinkage) หากไม่มีการควบคุมหรือบ่มอย่างเหมาะสม จะเกิดแรงดึงภายใน ทำให้คอนกรีตแตกร้าวในแนวขวางหรือแนวเฉียง
   
   
3. การออกแบบหรือก่อสร้างผิดพลาด
   ตัวอย่างเช่น การวางเหล็กเสริมไม่ถูกต้อง ไม่เว้นระยะหุ้มคอนกรีต (Cover) อย่างเหมาะสม หรือใช้อัตราส่วนน้ำต่อปูนซีเมนต์ (w/c ratio) สูงเกินไป ส่งผลให้คอนกรีตไม่แข็งแรงเพียงพอ
   
   
4. ปฏิกิริยาอัลคาไล-ซิลิกา (Alkali-Silica Reaction, ASR)
   เป็นปฏิกิริยาทางเคมีระหว่างด่างในปูนซีเมนต์กับแร่ซิลิกาบางชนิดในหิน ทำให้เกิดเจลพองตัวและดันผิวคอนกรีตจนแตกร้าว
   
   
5. ความร้อนสูงจากเพลิงไหม้
   อุณหภูมิสูงจากไฟไหม้ทำให้คอนกรีตเสียความสามารถในการรับแรง และทำให้ความชื้นที่กักเก็บอยู่ภายในเกิดการระเหยอย่างรวดเร็ว จนอาจเกิดแรงดันภายในทำให้คอนกรีตระเบิดออกมา

 ความเสียหายที่เกิดจากเสา-คานระเบิด

1. ผิวคอนกรีตหลุดล่อน เห็นโครงเหล็กเสริมโผล่
   
   

   
   ตัวอย่าง : ผิวคอนกรีตหลุดออกจนเห็นโครงสร้างเหล็กด้านใน
   
   

2. รอยร้าวลึกในแนวขวางหรือแนวเฉียง
   
   
   

   ตัวอย่าง : รอยร้าวขนาดใหญ่ที่พบบริเวณคานของตัวบ้าน
   
   

3. เสียงกลวงเมื่อเคาะบริเวณที่เสียหาย
4. บางกรณีเกิดเศษปูนตกหล่นเป็นอันตรายต่อผู้ใช้อาคาร

ผลกระทบของเสา-คานระเบิดต่อโครงสร้างอาคาร

1. ความสามารถในการรับแรงของโครงสร้างลดลง
2. เสี่ยงต่อการพังถล่มในกรณีที่โครงสร้างถูกใช้งานเต็มพิกัด
3. มีผลต่ออายุการใช้งานของอาคาร
4. ทำให้เกิดความไม่มั่นใจต่อผู้อยู่อาศัยและผู้ใช้งาน
   

แนวทางการซ่อมโครงสร้างและการตรวจโครงสร้างอาคาร

1. ตรวจโครงสร้างและวิเคราะห์โดยวิศวกรโยธา เพื่อประเมินว่าลักษณะผิดปกติที่พบเป็นปัญหาที่เกิดจากโครงสร้างภายใน หรือแค่รอยร้าวปูนฉาบภายนอกธรรมดาใช้เครื่องมือทดสอบแบบไม่ทำลาย (NDT) เช่น
   
   • Rebound Hammer
   • Ultrasonic Pulse Velocity
   • Half-cell Potential สำหรับตรวจการกัดกร่อนของเหล็ก
     
     
2. การซ่อมเฉพาะจุด
   
   • ขูดผิวคอนกรีตที่หลุดล่อนออก
   • ทำความสะอาดเหล็กเสริมและทาน้ำยาป้องกันสนิม
   • เติมปูนซ่อมพิเศษ (Repair Mortar)
   • ใช้สารอุดรอยร้าว (Epoxy Injection) สำหรับรอยร้าวเล็ก
     
     
     
     ตัวอย่างการซ่อมเสาเฉพาะจุด : เสามีรอยแตกร้าว มีการใช้สารอุดรอยร้าวเบื้องต้นแล้วแต่ยังพบว่ายังมีการแตกอย่างต่อเนื่อง หลังตรวจสอบพบว่าสาเหตุเกิดจากเหล็กด้านในเป็นสนิม ให้ดำเนินการสกัดคอนกรีตออกมาจนเห็นเหล็ก (ระหว่างการสกัดควรมีการค้ำยันเพื่อความปลอดภัย) แล้วทำความสะอาด กำจัดสนิมเหล็กออกไป ทาน้ำยาป้องกันสนิม หลังจากนั้นดำเนินการเข้าแบบหล่อเสาให้กลับมาใช้งานได้ตามปกติ
     
     
3. การเสริมกำลังโครงสร้าง
   
   • หุ้มโครงสร้างด้วยแผ่น CFRP (Carbon Fiber Reinforced Polymer)
   • เสริมเหล็กเสริมภายนอก (External Reinforcement)
   • เพิ่มขนาดหน้าตัดโดยการเทคอนกรีตเพิ่ม (Jacketing)

 วิธีป้องกันเสา-คานระเบิดในระยะยาว

• ออกแบบตามมาตรฐาน เช่น ACI, TIS
• ควบคุมคุณภาพวัสดุ ความถูกต้องในการก่อสร้างและการเทคอนกรีต ทั้งนี้ในงานก่อสร้าง อาจต้องมีวิศวกรเข้ามาควบคุมงานก่อสร้าง ตรวจสอบงานอย่างเป็นระบบ เพื่อป้องกันปัญหาที่จะเกิดขึ้นตามมา
• บ่มคอนกรีตให้เพียงพอ (อย่างน้อย 7 วัน)
• ระบุระยะหุ้มเหล็กที่เหมาะสม
• ตรวจสอบโครงสร้างอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะอาคารที่ใช้งานเกิน 10 ปี

ปัญหาเสา-คานระเบิดในงานวิศวกรรมโยธาไม่ได้เกิดจาก “การระเบิด” ในความหมายทั่วไป แต่เกิดจากกระบวนการเปลี่ยนแปลงภายในคอนกรีตหรือเหล็กเสริมที่ถูกละเลย หากตรวจโครงสร้าง และ ซ่อมโครงสร้าง อย่างถูกต้องตั้งแต่ต้น จะช่วยยืดอายุการใช้งานของโครงสร้างและป้องกันความเสียหายที่อาจรุนแรงในอนาคต

NS Plus Engineering คือผู้เชี่ยวชาญด้านการตรวจโครงสร้าง และ ซ่อมโครงสร้างโดยเฉพาะการประเมินและซ่อมแซมปัญหาที่เกี่ยวข้องกับ เสา-คานระเบิด เรามีทีมวิศวกรที่มีประสบการณ์พร้อมให้บริการอย่างมืออาชีพ เพื่อตรวจสอบและ ซ่อมแซมโครงสร้าง ของคุณให้กลับมาแข็งแรงและปลอดภัย

Website : https://www.nsplusengineering.com
โทร : 086-307-5103, 085-114-3733
Facebook : nsplusengineering
Line : @nsplus
Email : info.nsplus@gmail.com